Οι Συλλογές Ζαχαρία Πορταλάκη στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης

13.12

Με εξαιρετική επιτυχία έγιναν το Σάββατο 3/10/2015 τα εγκαίνια των εκθέσεων της Δωρεάς της Συλλογής Ζαχαρία Πορταλάκη Οι Εικόνες της Συλλογής Ζαχαρία Πορταλάκη, 15ος-20ός αιώνας, και της περιοδικής έκθεσης Θεότητα, (α)συνέχεια-Συλλογή Σύγχρονης Τέχνης Ζαχαρία Πορταλάκη, η πραγματοποίηση των οποίων αποτελεί κορυφαίο γεγονός για το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης και συνιστά σημαντικό απόκτημα για τον τόπο.
Πριν από τα εγκαίνια, το λόγο έλαβαν, στον κήπο του Ιστορικού Μουσείου, μπροστά σε εκατοντάδες συγκεντρωμένους, ο Σεβασμιότατος Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Ειρηναίος, ο Περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης, ο οποίος στη συνέχεια εγκαινίασε τις εκθέσεις, ο Δήμαρχος Ηρακλείου Βασίλης Λαμπρινός, ο Πρόεδρος της ΕΚΙΜ καθηγητής Αλέξης Καλοκαιρινός, ο δωρητής Ζαχαρίας Πορταλάκης, και οι επιμελήτριες των εκθέσεων Χρυσαυγή Κούτσικου και Ντενίζ-Χλόη Αλεβίζου.
Οι εκθέσεις προξένησαν ισχυρή εντύπωση στο μεγάλο κοινό που συμμετείχε στα εγκαίνια, καθώς έγινε αισθητή από όλους τόσο η σημασία της χειρονομίας του δωρητή όσο και η ποιότητα των Συλλογών, που εκτίθενται με έναν τρόπο πρωτοποριακό για τα διεθνή μουσειακά δεδομένα.
Ο πυρήνας της Δωρεάς συνίσταται από μια σειρά κρητικών έργων, ενδεικτικών της διαδρομής και διαμόρφωσης της Κρητικής φορητής εικόνας από τους μετά την Άλωση χρόνους ως τις αρχές του 20ού αιώνα. Πολύ σημαντική είναι η παρουσία εικόνων από τα νησιά του Ιονίου δίπλα σ? αυτές της Κρήτης: έργα δουλεμένα με πρότυπο τον τρόπο και τους τύπους που μεταλαμπάδευσαν οι Κρήτες, αλλά που διαμόρφωσαν οι αγιογράφοι των Επτανήσων στον τόπο τους, αποτελούν ασφαλή τεκμήρια των ισχυρών δεσμών μας με τα νησιά όπου πολλοί Κρήτες ζωγράφοι βρήκαν φιλόξενο καταφύγιο μετά τον Κρητικό Πόλεμο.
Έργα από τις Κυκλάδες και την ηπειρωτική Ελλάδα συμμετέχουν στο μεγάλο σύνολο των έργων της θρησκευτικής τέχνης, προσφέροντας μια σπάνια ευκαιρία να τα δούμε μαζί στον ίδιο χώρο με τις φορητές εικόνες της Κρήτης και των Επτανήσων. Ακόμη σπανιότερη ευκαιρία όμως αποτελεί η συμβολή στην έκθεση εικόνων με προέλευση από τα Βαλκάνια και τη Ρωσία, που διευρύνουν τις γνώσεις μας για την εξέλιξη της φορητής εικόνας στον ευρύτερο χώρο του ορθόδοξου κόσμου.
Ανάμεσα στα εξαιρετικά έργα της έκθεσης αίσθηση προκάλεσε στους επισκέπτες το σπάνιο ενυπόγραφο έργο του Ζαχαρία Καστροφύλακα γνωστού στο Ηράκλειο ως ζωγράφου δύο δεσποτικών εικόνων του ιερού ναού της Υπαπαντής (μικρού Αγίου Μηνά), που παραχώρησε ειδικά για την έκθεση η Έλια Πορταλάκη, κόρη του δωρητή, από την προσωπική της συλλογή. Το έργο, τρίπτυχο μικρών διαστάσεων αναδεικνύει τη δεξιοτεχνία του γνωστού Κρητικού αγιογράφου του 18ου αιώνα στη μικρογραφική τέχνη και αποτελεί σπάνιο δείγμα της εργασίας του αυτής.
Παράλληλα με την μόνιμη έκθεση, εγκαινιάστηκε και η περιοδική έκθεση Θεότητα, (α)συνέχεια με αντιπροσωπευτικά έργα των πρωτοπόρων καλλιτεχνών Κωνσταντίνου Παρθένη, Γιάννη Τσαρούχη, Χρήστου Καπράλου και Θεόδωρου Στάμου της περιόδου 1950-1990 από τη Συλλογή Σύγχρονης Τέχνης του Ζαχαρία Πορταλάκη. Αξίζει να σημειωθεί ότι την έκθεση Θεότητα, (α)συνέχεια θα ακολουθήσει σειρά ήδη προγραμματισμένων περιοδικών εκθέσεων με σημαντικά έργα από τη Συλλογή Σύγχρονης Τέχνης του δωρητή.
Πλούσιο υλικό για τις εκθέσεις βρήκαν οι ενδιαφερόμενοι στο δίγλωσσο αναλυτικό κατάλογο με τις εμπεριστατωμένες αναλύσεις της αρχαιολόγου και ιστορικού βυζαντινής τέχνης Χρυσαυγής Κούτσικου για το σύνολο των έργων της μόνιμης έκθεσης, το δίγλωσσο φυλλάδιο αφιερωμένο στο ενυπόγραφο έργο του Ζαχαρία Καστροφύλακα και στο πολύπτυχο της περιοδικής έκθεσης Θεότητα, (α)συνέχεια με κείμενα της ιστορικού τέχνης και επιμελήτριας του ΙΜΚ Ντενίζ-Χλόης Αλεβίζου.


Τις δύο εκθέσεις θα πλαισιώσουν σειρά διαλέξεων και δωρεάν όπως πάντοτε εκπαιδευτικά προγράμματα, με θέματα  σχετικά τόσο με την τέχνη των φορητών εικόνων των μεταβυζαντινών χρόνων στον ευρύτερο ορθόδοξο κόσμο, όσο και των αναζητήσεων  των πρωτοπόρων καλλιτεχνών του 20ού αιώνα, έργα των οποίων απαρτίζουν την έκθεση Θεότητα, (α)συνέχεια. Η ΕΚΙΜ προγραμματίζει τέλος, ξεναγήσεις και στις δύο εκθέσεις από τους επιμελητές του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, που συμπεριλαμβάνουν, και σε προτεραιότητα, τις πιο ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, όπως οι συμπολίτες μας που εξυπηρετούνται από τον Κοινωνικό Χώρο των Ιδρυμάτων Α. και Μ. Καλοκαιρινού, και οι τρόφιμοι του Γηροκομείου των Ιδρυμάτων.

Η είσοδος στις δύο εκθέσεις περιλαμβάνεται στην τιμή του γενικού εισιτηρίου (5?).

Ωράριο λειτουργίας ΙΜΚ:

Θερινό Ωράριο (μέχρι και τον Οκτώβριο)
Δευτέρα ? Σάββατο:
09.00-17.00

Χειμερινό Ωράριο (Νοέμβριος – Μάρτιος)
Δευτέρα – Σάββατο
09.00-15.30