Το Hollywood κλυδωνίζεται: Ρατσισμός ή απλή αδιαφορία για τους μαύρους ηθοποιούς;

Τις πιο περίεργες μέρες του διάγει το Hollywood και ο αμερικανικός κινηματογράφος, αφού μετά την ανακοίνωση των υποψηφιοτήτων δεν υπάρχει ηθοποιός που να μην έχει πάρει θέση για το αν μιλάμε για ένα μεγάλο φαινόμενο ρατσισμού ή όχι. Οι απόψεις που έχουν ακουστεί είναι πολλές. Άλλες σωστές, άλλες λάθος, άλλες εν μέρει σωστές. Το ζήτημα δεν είναι από που προέρχονται, αλλά αν στέκουν πρακτικά.

Η πιο σωστή κουβέντα που άκουσα είναι από την Whoopi Goldberg η οποία είπε ότι το ζήτημα του ρατσισμού και της απουσίας πολυφυλετικότητας δεν είναι μια συζήτηση που ξεκινάει μέσα Γενάρη με την ανακοίνωση των υποψηφιοτήτων και τελειώνει την βραδιά της απονομής. Είναι μια συζήτηση που αφορά το τι γίνεται όλο τον υπόλοιπο χρόνο. Τα Oscar είναι ο θερισμός. Το πρόβλημα βρίσκεται στην σπορά. Στα Oscar το ζητούμενο είναι η ποιότητα της ερμηνείας, κάτι καθαρά υποκειμενικό. Το ερώτημα είναι: ποια είναι ακριβώς η εκπροσώπηση των μαύρων ηθοποιών στα καστ και ποια είναι τα κριτήρια επιλογής των εταιρειών παραγωγής;

Η φετινή κουβέντα που έχει ξεκινήσει έρχεται ως συνέχεια των όσων συνέβησαν πέρσι με την διαφορά πληρωμής μεταξύ γυναικών ή ανδρών. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μια φυσιογνωμική των ηθοποιών που προτιμάει το Hollywood. Λευκού χρώματος, κυρίως άντρες και σαφώς ετερόφυλων προτιμήσεων.

Επειδή όμως η θεωρία είναι καλή, αλλά παραμένει απλώς μια υπόθεση, καλό είναι να μιλήσουμε με αριθμούς. Σύμφωνα με το thedisolve.com, από το 2007 ως το 2012 μόλις το 23.6% των ηθοποιών ήταν μη άσπρος, μη Καυκάσιος. Κι αυτός ο αριθμός λέει πολλά αν σκεφτούμε ότι υπολογίστηκε για τις 500 πιο εμπορικές ταινίες, ήτοι περίπου 20.000 ηθοποιούς. Από αυτό το 23.6 το 10.8 είναι μαύροι ηθοποιοί. Αυτά τα νούμερα, σε αντιστοιχία με το ποιοι είναι αυτοί που «καταναλώνουν» τις ταινίες είναι τραγικά μικρός. Το 44% των εισιτηρίων στις ΗΠΑ και τον Καναδά είναι από όλες τις φυλές, εκτός των λευκών. Εκτός από τους ηθοποιούς αποτελεί ζήτημα και η θέση του σκηνοθέτη, αφού στις 500 ταινίες μόλις οι 2 είναι μαύροι, ενώ η αναλογία Λευκός-Μη λευκός είναι 16 προς 1.

Αν προσπαθήσουμε να θυμηθούμε ταινίες με μαύρους τα τελευταία χρόνια, είναι το 12 Χρόνια Σκλάβος και το Selma, με το δεύτερο να έχει μαύρο σκηνοθέτη, την Ava Du Vernay, ενώ το 2015, εκτός του Spike Lee που ξεκίνησε την ιστορία με το μποϋκοτάζ, ο μόνος μη λευκός στις εμπορικές ταινίες είναι ο Inaritu. Όπως αναφέρει η αντίστοιχη έρευνα του Annenberg Center for Communication and Journalism, που συμπεριέλαβε και το 2013, σε 600 ταινίες μόλις το 6% είναι μη λευκοί. Σε μια follow up προσθήκη με τις ταινίες του 2014 το ίδιο πανεπιστήμιο ανέδειξε ακόμα ένα ζήτημα. Σε πάνω από 30.000 ρόλους μόλις το 30.2% ήταν γυναίκες, κάτι που μεταφράζεται σε μια γυναίκα για κάθε 2.3 άντρες. Το 2013 μάλιστα, η έρευνα αναφέρει ότι σε μέγεθος 100 ταινιών δεν υπήρξε πρωταγωνίστρια ούτε μια γυναίκα πάνω από τα 45. Η θεωρία των γερασμένων αλόγων βρίσκει απόλυτη εφαρμογή.

Στην ιστορία των Oscar μόλις 26 γυναίκες μαύρες προτάθηκαν για ρόλο, κι αυτό γιατί συμμετείχαν σε ταινίες που ήταν προορισμένες για μαύρους ηθοποιούς. Όπως το The Help με τις Viola Davis και Octavia Spencer να παίρνουν και το βραβείο το 2011. Η κατάσταση των Oscar μοιάζει λογική δεδομένου ότι το 94% των 6.000 μελών είναι λευκοί, κι ας είναι πρόεδρος μια μαύρη γυναίκα.

Μεγάλο ερώτημα είναι και το γεγονός της ποιότητας των ρόλων των μη λευκών. Σύμφωνα με έρευνα του UCLA, μόλις το 16.7% των πρωταγωνιστικών ρόλων το 2013 είχαν μη λευκό/ή ηθοποιό. Κάτι που οφείλεται κυρίως στις προτιμήσεις των παραγωγών, αλλά πιθανότατα στα κατάλοιπα συμπλεγμάτων κατωτερότητας που υπάρχουν στους μαύρους κυρίως ηθοποιούς, οι οποίοι δεν έχουν καταλάβει πλήρως ότι δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από τους λευκούς.

Με βάση όλα τα παραπάνω, ο Nikesh Shukla έφτιαξε ένα τεστ το 2013 και έκανε μια έρευνα σε ένα τυχαίο δείγμα λευκών ανθρώπων, με το συμπέρασμα του να είναι ότι οι λευκοί πιστεύουν πως οι μαύροι δεν έχουν εμπειρίες που να ξεπερνούν τη φυλή ή το χρώμα, οπότε γι΄αυτό περιορίζονται σε μαύρους ρόλους.

Η διαλεκτική γύρω από τον ρατσισμό στην βιομηχανία δεν αφορά όμως μόνο τη φυλή, αλλά και το φύλο. Ο Ian McKellen, που έχει δηλώσει ανοιχτά την ομοφυλοφιλία του, έβγαλε στην επιφάνεια και την έλλειψη δικαίωσης στους γκέι, αφού ποτέ κάποιος ανοιχτά γκέι ηθοποιός δεν έχει κερδίσει, αν και έχουν πάρει Oscar ηθοποιοί για γκέι ρόλους (Tom Hanks-Philadelphia), ενώ φέτος ο Eddie Redmayne είναι υποψήφιος για έναν τρανς ρόλο.

                                                                                       Αντί συμπεράσματος
Όλα τα παραπάνω λένε το 80% της αλήθειας και ίσως να κρύβουν μερικές ακόμα πτυχές. Είναι όμως εμφανές ότι μπορεί να βγει το πρότυπο του ηθοποιού που αναφέραμε ως πρώτη επιλογή. Άντρας, λευκός, κάτω από τα 50 ή γυναίκα λευκή κάτω από τα 50. Όλα αυτά είναι και δείγματα μιας γενικότερης κοινωνίας, η οποία έζησε το Φέργκιουσον του Μιζούρι και το Τσάρλεστον με την σημαία των λευκών από τον εμφύλιο. Η Charlotte Rampling έθεσε έναν σημαντικό προβληματισμό, λέγοντας ότι περνάμε με την διαλεκτική των τελευταίων ημερών και σε έναν αντιρατσισμό κατά των λευκών ερμηνειών.

Μέχρι στιγμής όλοι οι ηθοποιοί έχουν θέσει ζήτημα diversity. Jad & Will Smith, Spike Lee, Mark Ruffalo, Ian McKellen, Matt Damon, George Clooney, Lupita Nyong’o, David Oyelowo, Danny De Vito έχουν ταχθεί υπέρ του μποϋκοτάζ, ενώ η Ακαδημία έχει εκπονήσει ένα πλάνο ώστε να ματσάρει την έλλειψη ποικιλίας και μέχρι το 2020 να είναι ισορροπημένη κατάσταση στα μέλη της.

Ακόμα κι έτσι όμως, το πρόβλημα μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει. Γιατί είναι ζήτημα παραγωγών. Εκτός από τον κινηματογράφο και η τηλεόραση δεν πάει πίσω, αφού εκτός των πρότζεκτ της Shonda Rhymes, δεν έχουμε δει πολλούς μη λευκούς να κερδίζουν Emmy ή Χρυσή Σφαίρα. Είναι ενδεικτικό ότι από το 2003 ως το 2012 δεν είχε προταθεί ποτέ κανένας μαύρος για Emmy στην κωμωδία, ενώ στο δράμα έχουμε από το 2001 να δούμε υποψήφιο. Κι αυτό όχι γιατί τους σνόμπαραν, αλλά γιατί δεν υπήρξαν οι περιπτώσεις.

Το σίγουρο είναι ότι μετά την 28η Φεβρουαρίου θα αλλάξουν πολλά στο Hollywood. Ελπίζουμε προς το καλύτερο.

toratora.gr