Συνέδριο για τα αεροδρόμια της Κρήτης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Η στρατηγική θέση της Κρήτης στην ανατολική Μεσόγειο καθόρισε και τη σχέση της με το νέο πολιτικό και στρατιωτικό μέσο που έφερε η τεχνική πρόοδος στις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα: το αεροπλάνο.
 
Το νησί της Κρήτης βρισκόταν πάνω σε σημαντικής σημασίας αεροπορικές διαδρομές. Διαδρομές που ενδιέφεραν κυρίως την Ιταλία (σύνδεση μητρόπολης με Δωδεκάνησα, ανατολική Αφρική), τη Γαλλία (σύνδεση με Συρία, Μέση Ανατολή) και, κυρίως, τη Μεγάλη Βρετανία (σύνδεση μητρόπολης με Αίγυπτο, Παλαιστίνη, Μέση Ανατολή, Ινδία κλπ.). Οι τεχνικές προδιαγραφές των τότε αεροπλάνων υπαγόρευαν την ανάγκη δημιουργίας σημείων ανεφοδιασμού και καταφυγίων στο νησί. 
 
Στη διάρκεια του Μεσοπολέμου η έλλειψη αεροδρομίων και συνακόλουθων αεροπορικών βοηθημάτων εμπόδισε την αξιοποίηση της πολύτιμης για την αεροπλοΐα γεωγραφικής θέσης του νησιού. Οι όποιες προσπάθειες επικεντρώθηκαν στη δημιουργία σταθμών για υδροπλάνα στη Σούδα, στο Ηράκλειο ή στο Λασίθι. Οι προσπάθειες αυτές στέφθηκαν, στις περισσότερες των περιπτώσεων, από αποτυχίες. Μόνο στα 1938 δημιουργήθηκε το πρώτο «κανονικό» αεροδρόμιο στο Ηράκλειο και αυτό με πολλές ελλείψεις.
 
Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και πιο ειδικά, όσο αφορά το νησί, η Μάχη της Κρήτης κατέδειξαν τη σημασία των αεροδρομίων και των αεροπορικών βάσεων για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις. Οι Βρετανοί, στις παραμονές και στη διάρκεια του πολέμου δημιούργησαν μικρούς αεροδιαδρόμους για πολεμική χρήση στο Ρέθυμνο και, πιο σημαντικό, στο Μάλεμε των Χανίων. Στη Μάχη της Κρήτης η σημασία του τελευταίου υπήρξε καθοριστική.
 
Στην περίοδο της γερμανικής Κατοχής οι κατακτητές προχώρησαν στη βελτίωση των υπαρχόντων αεροδρομίων και στη δημιουργία δύο νέων αεροδρομίων στη στρατηγική ενδοχώρα του Ηρακλείου. Οι απαλλοτριώσεις βάρυναν την τότε ναζιστική κυβέρνηση της Ελληνικής Πολιτείας (Γενική Διοίκηση Κρήτης) ενώ το εργατικό δυναμικό που χρησιμοποιήθηκε προερχόταν από καταναγκαστική εργασία –τις θλιβερές «αγγαρείες» που επιβάλλονταν στα χωριά της περιοχής.
 
Στη διάρκεια του πολέμου τα αεροδρόμια έγιναν πεδίο μάχης και στόχος αεροπορικών επιδρομών αλλά και επιχειρήσεων ειδικών δυνάμεων που επιχειρούσαν να προκαλέσουν δολιοφθορές και προβλήματα στη λειτουργία τους. Σημαντική επίσης ήταν και η παθητική Αντίσταση των βίαια επιστρατευμένων εργατών – των αγροτών της Κρήτης δηλαδή. Οι αντιστασιακές οργανώσεις συνέδραμαν και τις μαχητικές ενέργειες των συμμάχων και τις πολύμορφες αντιστάσεις του λαού της Κρήτης. Οι τελευταίες πληρώθηκαν εξάλλου με αίμα καθώς οι κατακτητές πλαισίωσαν ετούτα τα έργα τους με τρομοκρατία, εκτοπίσεις, μαζικά αντίποινα και εκτελέσεις με ή χωρίς κατηγορίες.   
 
Μετά το τέλος του πολέμου τα αεροδρόμια, που κατασκευάστηκαν στον καιρό του πολέμου, χρησίμευσαν ως εφαλτήριο για την ένταξη της Κρήτης στο πλέγμα των αεροπορικών δικτύων, εσωτερικού αρχικά ενδιαφέροντος και αργότερα, με την άνοδο του τουρισμού, διεθνούς αντίστοιχου. Ταυτόχρονα ο Ψυχρός Πόλεμος και η ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ έδωσαν νέα σημασία στη στρατιωτική σημασία των αεροδρομίων αυτών και προκάλεσαν την κατασκευή ενός νέου μεγάλου αεροδρομίου στο Ακρωτήρι των Χανίων. Η τελευταία ενεργή πολεμική ανάμιξη των αεροδρομίων της Κρήτης έγινε στο πόλεμο του 1974, στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο. 
    
 
Με άξονα την παραπάνω θεματική και με στόχο τη διερεύνηση νέων πεδίων έρευνας και την ανάδειξη πρόσθετων στοιχείων για την ιστορία των αεροδρομίων του νησιού, Το Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας, ο Δήμος Μινώα(ς) Πεδιάδας και το Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης οργανώνουν συνέδριο, στο Καστέλλι Πεδιάδος Ηρακλείου, το τετραήμερο 29 Ιουνίου έως 2 Ιουλίου 2017.
 
Και καλούν τους ενδιαφερόμενους, τους ιστορικούς, τους ερευνητές, τους μελετητές και τους φιλίστορες να λάβουν μέρος σ’ αυτό.
 
 
Η δήλωση συμμετοχής θα γίνει ηλεκτρονικά μέχρι τις 15 Φεβρουαρίου 2017 στην ηλεκτρονική διεύθυνση : kostasmoutzouris@hotmail.gr.
 
Στη δήλωση θα υπάρχουν τα πλήρη στοιχεία του δηλούντος ( ονοματεπώνυμο, ιδιότητα, τηλέφωνο, ταχυδρομική και ηλεκτρονική διεύθυνση ) και το θέμα της ανακοίνωσης.
 
Η περίληψη της ανακοίνωσης ( τριακοσίων τουλάχιστον λέξεων) θα σταλεί, στην ίδια διεύθυνση, μέχρι την 31 Μαρτίου 2017.
 
Η Επιστημονική Επιτροπή του Συνεδρίου θα κρίνει, με βάση τις περιλήψεις, ποιες ανακοινώσεις θα γίνουν δεκτές στο Συνέδριο.
 

 
Στους εισηγητές – συνέδρους, που θα έλθουν από μακριά,  θα παρασχεθεί φιλοξενία από τον Δήμο Μινώα(ς) Πεδιάδας.
 
Τα Πρακτικά του Συνεδρίου θα τυπωθούν χωρίς καθυστέρηση.
 
 
 
                                                                          Κρήτη 29 Ιουλίου 2016
 
 
 
 
 
 
Για την Οργανωτική Επιτροπή
 
 
Κώστας Μουτζούρης, πρόεδρος του Κέντρου Κρητικής Λογοτεχνίας
 
Γεώργιος Καλογεράκης, πρόεδρος του Δημοτικού Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Περιβάλλοντος του Δήμου Μινώα(ς) Πεδιάδας ( ΔΟΠΑΠ )
 
Γιώργος Μαργαρίτης, καθηγητής του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Α. Π. Θ.