“Η Εικονογραφία της Γέννησης” στα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου Χριστιανικής Τέχνης στο Ηράκλειο

Με μια περιδιάβαση στη θρησκευτική παράδοση, στην υψηλή τέχνη που αναπτύχθηκε στην Κρήτη κατά τον 16^ο και τον 18^ο αιώνα, αλλά και με θέμα προσαρμοσμένο στο κλίμα των ημερών, συνεχίζει τα εκπαιδευτικά του προγράμματα το Μουσείο Χριστιανικής Τέχνης «Αγία Αικατερίνη Σιναϊτών».

Με επίκεντρο δύο σημαντικά έργα της συλλογής του, την «Προσκύνηση των Μάγων» του Μιχαήλ Δαμασκηνού και την εικόνα «Τι σοι προσενέγκωμεν, Χριστέ», οι μαθητές θα έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε άμεση επαφή με την βυζαντινή αγιογραφία και να κατανοήσουν το βαθύτερο νόημα των Χριστουγέννων, και τη σημασία του δώρου.

Η «Προσκύνηση των Μάγων» είναι από τα πιο χαρακτηριστικά έργα της Κρητικής Αναγέννησης, χρονολογείται από το 1593 και απεικονίζει την προσέλευση τριών μάγων στη Βηθλεέμ και την προσφορά δώρων στον νεογέννητο Χριστό. Πρόκειται για μια πολυπρόσωπη εικόνα που συνδυάζει στοιχεία της βυζαντινής τέχνης και επιρροές της ευρωπαϊκής αναγέννησης.

Η εικόνα «Τι σοι προσενέγκωμεν, Χριστέ» είναι έργο του 18ου αιώνα και εικονοποιεί το στιχηρό ιδιόμελο των Χριστουγέννων, ποίημα του μοναχού Ανατόλιου (Μονή Στουδίου Κωνσταντινουπόλεως – 8ος αιώνας). Στον ύμνο παρουσιάζονται τα πρόσωπα που συνδέονται με τη Γέννηση προσφέροντας δώρα στον νεογέννητο Χριστό (οι άγγελοι τον ύμνο, οι μάγοι χρυσό, λίβανο και σμέρνα, οι ποιμένες το θαύμα και το ανθρώπινο γένος τη μητέρα Παρθένο). Παρουσιάζονται, όμως, και τα άψυχα, που καταθέτουν τα δικά τους δώρα (η Γη προσφέρει το σπήλαιον, ο Ουρανός το φωτεινό άστρο, η Έρημος τη φάτνη) τονίζοντας με ποιητικό τρόπο τη συμμετοχή όλης της κτίσης στο μεγάλο αυτό γεγονός. Ο άγνωστος ζωγράφος μετατρέπει τον λόγο σε εικόνα, φιλοτεχνεί τα πρόσωπα που αναφέρονται και προσωποποιεί τον φυσικό κόσμο αποδίδοντας με θαυμαστό τρόπο το νόημα του ύμνου.

Οι μαθητές παρακολουθούν τις «αφηγήσεις» των εικόνων ανακαλώντας τις γνώσεις τους για το μεγάλο γεγονός της Γέννησης στο σπήλαιο της Βηθλεέμ και κατανοώντας καλύτερα τον αφηγηματικό και τον διδακτικό χαρακτήρα των εικόνων.

Το πρόγραμμα απευθύνεται σε μαθητές δημοτικού και γυμνασίου, προσαρμοσμένο ανάλογα με τις ηλικίες και περιλαμβάνει, εκτός από την εικονογραφία των Χριστουγέννων, αναφορά στα έθιμα του Δωδεκαημέρου.

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΤΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ

Παράλληλα με την εικονογραφία της Γέννησης, πραγματοποιείται και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο «η Παναγία στη Χριστιανική εικονογραφία». Το πρόγραμμα αυτό βασίζεται στις εικόνες της Παναγίας οι οποίες εκτίθενται στο Μουσείο και κυρίως την Παναγία Βρεφοκρατούσα (τέλη 14ου αι) και την Παναγία Καρδιώτισσα (1721).

Το Μουσείο Χριστιανικής Τέχνης «Αγία Αικατερίνη Σιναϊτών» του Επικοινωνιακού και Μορφωτικού Ιδρύματος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης στεγάζεται στο ναό της Αγίας Αικατερίνης των Σιναϊτών, στην πλ. Αγίας Αικατερίνης. Οι συλλογές του αποτελούνται από εικόνες και δείγματα τοιχογραφιών, λιθογλυπτικής, ξυλογλυπτικής, μεταβυζαντινής μεταλλοτεχνίας και μικροτεχνίας, νομισμάτων, λατρευτικών αντικειμένων, αμφίων, κεντητικής, χειρογράφων και παλαιτύπων.

Τα προγράμματα διαρκούν μιάμιση ώρα, καθημερινά 9.30-11.00 ή 11.00-12.30 και μπορούν να τα παρακολουθήσουν μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, σε ομάδες περίπου 20 ατόμων. Για τη συμμετοχή στα προγράμματα απαιτείται συνεννόηση με την υπεύθυνη αρχαιολόγο Δρ. Έφη Ψιλάκη (τηλ. 2810336316).